Các cuộc rước Thánh Thể

CÁC CUỘC RƯỚC THÁNH THỂ

Cuộc rước Thánh Thể được thực hiện bằng cách kiệu Mình Thánh Chúa [được đặt trong hào quang (mặt nhật)/bình thánh] từ nơi này đến nơi kia — thường là di chuyển bên trong hay chung quanh nhà thờ, hoặc đi từ nhà thờ này đến nhà thờ kia qua các đường phố/các đường quanh làng, hoặc có thể trở lại cùng một nhà thờ nơi cuộc rước bắt đầu.[1]

Trong cuộc rước kiệu Thánh Thể hay cung nghinh Thánh Thể này, thông qua các hành động, lời ca tiếng hát, kinh nguyện và suy niệm...các tín hữu tuyên xưng đức tin công khai vào sự hiện diện thực sự, sống động và hữu hình của Chúa Giêsu trong bí tích Thánh Thể (Ga 6,53-58; Mt 26,26-28): là “Thiên Chúa ở cùng chúng ta” (Is 7,14; Mt 1,23), thể hiện lòng sùng kính đối với bí tích cực trọng này,[2] cầu xin ân huệ của Chúa [đặc biệt là ơn hoán cải, bình an, hiệp nhất], cảm tạ Chúa vì muôn vàn hồng ân đã nhận được như một nghi lễ kéo dài lòng biết ơn đã được bày tỏ trong Thánh lễ, và xin Chúa thứ tha mọi tội lỗi xúc phạm đến Ngài.[3] Cuộc rước này còn nhắc nhở chúng ta về sứ mệnh của Giáo hội là mang Chúa Kitô đến với thế giới (Mt 28,18-20).[4] Đây là ý nghĩa và mục đích của kiệu Thánh Thể nói chung; còn kiệu Thánh Thể sau Thánh lễ Tiệc ly (thứ Năm Tuần Thánh) có ý nghĩa và mục đích khác hơn một chút như sẽ được trình bày dưới đây.

I/ KIỆU THÁNH THỂ SAU LỄ MÌNH MÁU THÁNH 1/ Chuẩn bị cho cuộc rước 2/ Chính cuộc rước II/ KIỆU THÁNH THỂ VÀO NHỮNG DỊP ĐẶC BIỆT III/ KIỆU THÁNH THỂ SAU LỄ TIỆC LY 1/ Một chút lịch sử 2/ Cử hành phụng vụ 3/ Lưu ý mục vụ THAY LỜI KẾT

 

I/ KIỆU THÁNH THỂ SAU LỄ MÌNH MÁU THÁNH

Trong dịp này, Hội Thánh không chỉ tôn vinh Chúa Giêsu Thánh Thể qua Thánh lễ trọng thể mà còn qua cuộc rước kiệu Thánh Thể; rước kiệu vào ngày lễ trọng kính Mình Máu Chúa là “hình thức tiêu biểu” cho cuộc rước kiệu Thánh Thể khác. Ngay sau Thánh lễ chính, Bánh Thánh vừa được truyền phép trong Thánh lễ được đặt trong hào quang rồi kiệu rước ra khỏi nhà thờ để giáo hữu “bày tỏ công khai lòng tin và lòng kính mến đối với nhiệm tích Thánh Thể”.[5]

Hình: Nhà thờ Chính tòa Hà Nội rước Thánh Thể năm 2024

Những gì được mô tả dưới đây về cuộc rước kiệu Thánh Thể sau lễ trọng Mình Máu Thánh Chúa Kitô cũng có thể áp dụng cho những dịp trọng đại khác.[6] Mọi thứ cần được chuẩn bị như sau:[7]

1) Lễ phục màu trắng;

2) Đốt 4 hay 6 cây nến trên/quanh bàn thờ;

3) Một bánh lễ đặc biệt của chủ tế được đặt trên đĩa thánh hay được chuẩn bị sẵn trong mặt nguyệt sẽ được truyền phép và được sử dụng trong cuộc rước sau Thánh lễ;

4) Đặt một mặt nhật sẵn sàng trên bàn đồ lễ;

5) Có thể trưng thêm hoa nến trong cung thánh ngõ hầu làm giàu thêm ý nghĩa và tầm quan trọng của dịp lễ này.

6) Một áo choàng màu trắng (có thể được đặt gần ghế chủ toạ).

1/ Chuẩn bị cho cuộc rước

Đang khi hiệp lễ thì chuẩn bị một bình hương thứ hai trong phòng thánh, hai bình hương sẽ được hai giúp lễ mang theo trong cuộc rước. Chuẩn bị một phương du 4 hoặc 6 chân bên ngoài cung thánh, tốt nhất là gần chỗ ngồi của những người đã được huấn luyện để kiệu phương du. Các lễ sinh mang nến hoặc đèn, và để bảo vệ đèn/nến khỏi tắt thì có thể sử dụng thêm kính che. Chỉ những biểu ngữ về Thánh Thể mới được mang theo đoàn rước, không bao giờ kiệu ảnh tượng Đức Mẹ hay các thánh trong dịp này. Thông thường những người đi theo đoàn rước sẽ cầm nến. Theo tập tục ở nhiều nơi, một số trẻ em sẽ đi tung hoa trước Thánh Thể, nên huấn luyện các em thao tác sao cho vừa cung kính vừa trật tự và không làm cản trở cuộc rước. Các nhân viên giữ trật tự, hướng đạo sinh hay những thành viên thuộc phong trào giới trẻ Công giáo hay thuộc đoàn thể khác có thể hộ tống đoàn rước qua các đường phố. Theo tập quán, một ca đoàn có thể hát hay một dàn nhạc có thể phục vụ.[8]

Đường đi của cuộc rước phải được xác định một cách cẩn thận, nên sử dụng loa phóng thanh ở một số địa điểm và chương trình nên được in sẵn để giúp dân chúng tham dự cuộc rước một cách trọn vẹn hơn cũng như giúp cho những ai nhìn xem cuộc rước được lôi kéo vào chính cuộc cử hành. Ở một số nơi, người ta có thói quen trang hoàng những toà nhà dọc theo đường đi rước.[9] Nếu đoàn rước dài, vị chủ sự có thể dừng lại để ban phép lành tại “các bàn thờ” được thiết lập ở những trạm/chặng thuận tiện trên đường đi.[10] Tại trạm cuối cùng, vị chủ sự sẽ ban phép lành trọng thể. Trạm cuối cùng này có thể ở trong hay ở ngoài nhà thờ bắt đầu cuộc rước, nhưng cũng có thể ở một nhà thờ khác hay ở một nơi thích hợp nào đó mà dân chúng có thể dễ dàng tụ tập.[11]

Thánh lễ mừng kính trọng thể Mình Máu Thánh Chúa Kitô được cử hành theo thói quen địa phương. Trong bài giảng, vị giảng thuyết nên giải thích ý nghĩa thiêng liêng và thần học của cuộc rước kiệu Thánh Thể. Những hướng dẫn nhằm trợ giúp các tín hữu tham dự cuộc rước cũng nên được nêu ra trong bài giảng hay lúc khởi sự cuộc rước. Những bài thánh ca và câu tung hô được xướng lên trong đoàn rước phải tập trung vào Chúa Kitô.[12]

Vào lúc bẻ bánh trong Thánh lễ, Mình Thánh sử dụng trong cuộc rước hoặc được đặt riêng trên đĩa thánh hay trong một mặt nguyệt. Đang khi hiệp lễ, một tá viên sẽ mang mặt nhật chưa có Mình Thánh lên bàn thờ và đặt ở bên trái của khăn thánh. Lấy Sách lễ (và giá sách) ra khỏi bàn thờ. Trong phòng thánh, hai giúp lễ chuẩn bị hai bình hương đầy than cháy và đem chúng ra cung thánh vào thời điểm thích hợp, theo sau là những lễ sinh mang đèn nến, trừ khi những người này đã có mặt tại cung thánh từ Kinh nguyện Thánh Thể. Việc tráng chén tốt nhất nên diễn ra tại bàn đồ lễ. Giáo sĩ không đồng tế có thể mặc áo trắng dài (alba) để tham dự cuộc rước. Nên phân phát nến cho mọi người và nến được đốt lên trước cuộc rước.[13]

Thầy phó tế, hay nếu thầy vắng mặt, vị chủ sự sẽ đi đến bàn thờ, ngài cung kính đặt Mình Thánh vào trong mặt nhật, đặt mặt nhật trên khăn thánh và cúi sâu bái kính. Tại ghế chủ tọa, vị chủ sự hát/đọc lời nguyện hiệp lễ. Như vậy, vị chủ sự đặt Mình Thánh vào hào quang sau khi mọi người rước lễ xong và trước lời nguyện hiệp lễ. Sau khi hát/đọc lời nguyện hiệp lễ, chủ sự không ban phép lành cuối lễ và không đọc công thức giải tán.[14] Tại ghế chủ toạ, vị chủ tế cởi bỏ áo lễ và mặc áo choàng trắng vào nhưng cũng có thể để nguyên áo lễ. Nếu mặt nhật quá nặng hay đoàn rước quá dài, chủ sự có thể sử dụng một dây treo quanh cổ nhằm giảm bớt sức nặng của mặt nhật. Theo sự hướng dẫn của chưởng nghi/MC, người cầm Thánh giá và nến cháy vào vị trí của mình ở đường giữa nhà thờ để từ đây họ sẽ dẫn đầu cuộc rước.[15] Các vị đồng tế và các giáo sĩ khác theo sau Thánh giá nến cao và đi trước phương du. Vị chủ sự, các phó tế, chưởng nghi/MC, lễ sinh cầm nến và cầm bình hương xếp hàng trước bàn thờ cúi sâu rồi quỳ xuống.[16]

2/ Chính cuộc rước

Mọi người quỳ xuống trong khi hát bài thánh ca tôn thờ Thánh Thể. Chủ sự bỏ trầm hương vào bình hương rồi chúc lành. Chủ sự quỳ trước bàn thờ xông hương Mình Thánh như thường lệ. Sau đó thầy phó tế đi đến bàn thờ với vị chủ sự, cả hai cúi sâu, và phó tế cầm lấy mặt nhật rồi trao mặt nhật vào tay của vị chủ sự đang phủ khăn [vai]. Nếu không có giáo sĩ nào hỗ trợ, chính vị chủ sự đi đến bàn thờ rồi tự lấy và mang mặt nhật trong đôi tay đang được phủ bằng hai đầu của khăn vai.[17]

Mọi người tham dự cuộc rước đứng. Vị chủ sự mang mặt nhật đi ra phía trước bàn thờ rồi di chuyển từ từ tiến đến nơi những người kiệu phương du đang chờ ngài. Lễ sinh cầm bình hương và tầu hương đi trước phương du khi bài thánh ca đầu tiên được cất lên, Đoàn rước với nến sáng trong tay di chuyển theo trật tự sau đây:[18] (1) Thánh giá nến cao; (2) Các ban ngành đoàn thể [cùng với cờ quạt của họ]; (3) Nam nữ tu sĩ trong tu phục của họ; (4) Giáo sĩ trong phẩm phục của riêng họ (và áo choàng); (5) Các vị đồng tế; (6) Hai giúp lễ cầm bình hương đi trước phương du, lắc bình hương với tay phía trong của họ và không được đi giật lùi.[19] (7) Trực tiếp ở dưới phương du là vị chủ sự đang mang mặt nhật ở tầm ngang mắt cùng với các phó tế hay người giúp lễ đi bên cạnh và ở phía sau ngài một chút (giữ lưng áo choàng của ngài nếu cần thiết). Ngoài ra, không ai khác được đi dưới phương du. Lễ sinh cầm đèn nến đi dọc theo hai bên của phương du theo thói quen địa phương. Các nhân viên giữ trật tự, hướng đạo sinh hay những thành viên phong trào giới trẻ Công giáo... cũng có thể đi theo phương du nhưng phải sắp xếp xa khỏi các lễ sinh cầm đèn nến và cần phải tạo một không gian thông thoáng không làm cản trở vị chủ sự đang mang mặt nhật. (8) Sau cùng là dân chúng.[20]

Những hướng dẫn viên trong nhà thờ điều động các tín hữu đi vào cuộc rước đằng sau phương du và khuyến khích họ tham dự tích cực vào việc ca hát và tung hô. Các bài hát và kinh nguyện dùng trong cuộc kiệu phải giúp giáo dân bày tỏ niềm tin của họ đối với Chúa Kitô, và hoàn toàn hướng về Chúa mà thôi.[21] Ca đoàn sẽ dẫn dắt việc ca hát. Ca đoàn ở giữa dân chúng hay ở một địa điểm thích hợp. Đoàn rước nên di chuyển chậm rãi và cung kính. Tất cả những ai trong đoàn rước không mang theo gì thì có thể cầm nến. Trẻ em được huấn luyện để tung hoa được sắp xếp theo thói quen địa phương nhưng các em không được hoà lẫn vào các giáo sĩ và các người giúp lễ.[22]

Nếu Đức Giám mục mang mặt nhật, hai thầy phó tế mặc áo phó tế (hay nếu không có phó tế thì các vị đồng tế) đi bên ngài, và lui ra phía sau ngài một chút [tay giữ áo choàng của ngài]. Có thể có những thay đổi khác trong trật tự đoàn rước, theo sau giáo sĩ là các thầy phó tế giúp lễ rồi tới các giới chức lãnh đạo của nhà thờ chính toà và các linh mục khác mặc áo choàng. Theo sau những người trên là các Đức Giám mục khách, các ngài mặc áo choàng nhưng không đội mũ và đi ngay phía trước giúp lễ cầm bình hương. Giới chức cao cấp hơn thì ở gần Mình Thánh hơn.[23] Các giám mục khách khác mặc áo choàng mà không đội mũ sọ cũng đi trong đoàn rước nhưng ở phía sau phương du. Giới chức càng cao thì càng gần Thánh Thể hơn, trong trường hợp này, các ngài đi trước những người khác trong trật tự đoàn rước.[24]

Nếu Đức Giám mục không mang mặt nhật, ngài đi ngay trước phương du, tay mang gậy giám mục nhưng không đội mũ sọ và không ban phép lành cho dân.[25] Nếu Đức Giám mục đã cử hành Thánh lễ, ngài mặc lễ phục chứ không mặc áo choàng trắng, những vị giám mục khác trong phẩm phục giám mục đi ngay sau phương du.[26]

Khi đoàn rước đi qua các đường phố hay những điểm ấn định, tín hữu nào không đi trong đoàn rước thì nên quỳ khi Thánh Thể đi ngang qua. Như đã lưu ý ở trên, đoàn rước có thể dừng lại tại “bàn thờ” của các trạm/chặng để chủ sự ban phép lành.[27]

Trên đường trở về nhà thờ hay đi tới nhà thờ khác đã được chọn và chuẩn bị để vị chủ sự ban phép lành cuối cùng, những người theo giúp nghi lễ, những người cầm đèn nến và cầm bình hương sẽ đi trước phương du nếu lối đi hẹp, những người kiệu phương du dừng lại trước cung thánh khi vị chủ sự đi lên bàn thờ, họ di chuyển sang một phía và đưa phương du vào một nơi thích hợp. Vị chủ sự đặt mặt nhật trên khăn thánh, cúi mình. Những người giúp lễ và cầm đèn nến đi vào trong cung thánh.[28]

Vị chủ sự, các thầy phó tế hay những người giúp lễ nên chờ đợi cho đến khi dân chúng ổn định chỗ ngồi trong nhà thờ và quì xuống, chưởng nghi sẽ ra hiệu, cộng đoàn sẽ hát một bài tôn thờ Thánh Thể, Mình Thánh Chúa được xông hương và chủ sự ban phép lành như thường lệ. Trừ khi tiếp tục chầu Thánh Thể, mặt nguyệt được lấy ra khỏi mặt nhật và cộng đoàn hát bài thánh ca cuối cùng tung hô Chúa hoặc một bài về Đức Mẹ. Giáo sĩ và những người giúp lễ tuần tự tiến vào phòng thánh.[29]

Nếu ban phép lành cuối cùng ở ngoài trời từ những bậc cấp lên nhà thờ hay một nơi khác, nghi lễ sẽ được sắp xếp cho thích ứng. Bài thánh ca lúc ban phép lành chỉ nên bắt đầu một khi toàn thể dân chúng đã quy tụ quì gối hay đứng ổn định trong những khu vực đã được qui định. Sau khi ban phép lành, một thừa tác viên sẽ mang Thánh Thể về nhà tạm gần nhất để lưu giữ.[30]

II/ KIỆU THÁNH THỂ VÀO NHỮNG DỊP ĐẶC BIỆT

Vào nửa sau thế kỷ XIV, đặc biệt tại Đức và Anh, các cuộc rước kiệu Mình Thánh không còn giới hạn trong dịp lễ Mình Máu Thánh Chúa nữa. Ở một số vùng, như tại Brandebourg, nghi thức trọng thể này còn được cử hành vào lễ Phục Sinh, lễ Hiện Xuống, lễ Giáng Sinh, lễ Các Thánh và cả ngày cung hiến thánh đường. Nhiều nơi còn tổ chức kiệu Mình Thánh trong những biến cố trọng đại của thành phố, chẳng hạn lễ đăng quang của vua hay hoàng hậu, khi toàn dân giành chiến thắng trước quân thù, hoặc được giải thoát khỏi một tai họa nào đó.[31]

Hiện nay, ngoài ngày lễ Mình Máu Thánh, kiệu Thánh Thể còn được tổ chức vào những dịp khác nữa, chẳng hạn như trong Đại Hội Thánh Thể, dịp chầu lượt/chầu trọng thể lâu giờ tiếp theo Thánh lễ, dịp lễ bổn mạng hoặc kỷ niệm cung hiến thánh đường giáo xứ, cũng có thể cả dịp lễ các em rước lễ lần đầu…

Tổ chức cung nghinh Thánh Thể vào những dịp này sẽ có hình thức và nội dung gần tương tự như cuộc rước Thánh Thể sau Lễ Mình Máu Chúa Kitô như vừa nêu trên. Những việc cần làm như sau:

1/ Xác định thời gian, địa điểm, đường rước, thứ tự cuộc rước… để đảm bảo cuộc cung nghinh Thánh Thể được trang nghiêm sốt sắng và không mất đi lòng cung kính đối với bí tích Cực thánh.

2/ Lập một số “trạm/chặng Thánh Thể” (từ 1-4 trạm) trên đường rước tùy độ dài của cuộc cung nghinh cũng như địa thế của môi trường chung quanh để thừa tác viên mang hào quang sẽ dừng lại ở đây và đặt hào quang lên bàn thờ. Mỗi trạm Thánh Thể nên có một cái bàn được phủ bằng khăn trắng, được trang hoàng hoa và nến gần như “bàn thờ” dâng lễ trong nhà thờ. Tại mỗi chặng này, sau khi linh mục đặt hào quang lên bàn thờ và xông hương, cộng đoàn lắng nghe công bố Lời Chúa (có thể chọn các đoạn Kinh Thánh như sau: Chặng thứ I: Mt 26,17-19.26-29; Chặng thứ II: Mc 8,1-9; Chặng thứ III: Lc 24,13-16.28-35; Chặng thứ IV: Ga 17,20-26) và suy niệm về Thánh Thể, các tín hữu tham dự vào những lời nguyện, biểu lộ tâm tình thờ lạy Thánh Thể và đón nhận phép lành Thánh Thể.[32]

3/ Cuộc cung nghinh Thánh Thể có thể bắt đầu sau Thánh lễ với Bánh Thánh vừa được truyền phép trong chính Thánh lễ đó sẽ được đặt vào hào quang mang trong đoàn rước; hoặc cung nghinh Thánh Thể cũng có thể bắt đầu khi kết thúc một thời gian dài cộng đoàn giáo xứ tôn thờ Mình Thánh cách trọng thể.[33]

4/ Thứ tự cuộc rước cung nghinh Thánh Thể [được đề nghị] như sau:

(1) Trước phương du

[i] Thánh giá nến cao (một người cầm Thánh giá đi giữa hai người cầm nến)

[ii] Các em tung hoa

[iii] Tu sĩ + giáo sĩ (đồng phục)

[iv] Hai người giúp lễ cầm bình hương và tàu hương (có thể 2 giúp lễ với 2 bình hương và một giúp lễ cầm tàu hương)

(2) Dưới phương du

[v] Vị chủ sự mang hào quang

[vi] Các thầy phó tế (hoặc giúp lễ) theo sau vị chủ sự

(3) Sau phương du

[v] Các tín hữu

5/ Linh mục chủ sự mang hào quang trong đoàn rước có thể mặc phẩm phục áo lễ nếu cung nghinh Thánh Thể diễn ra ngay sau Thánh lễ. Nếu không diễn ra sau Thánh lễ, ngài có thể mặc áo alba, đeo dây stola màu trắng, mặc áo choàng và khăn vai phủ đôi tay cầm mặt nhật.[34]

6/ Khi đi rước, ca đoàn cùng cộng đoàn sẽ hát những bài thánh ca biểu lộ niềm tin vào Chúa Giêsu Thánh Thể và giúp cộng đoàn hướng lòng trí về một mình Người.[35]

7/ Kết thúc cuộc cung nghinh Thánh Thể, linh mục chủ sự sẽ ban phép lành Thánh Thể như trong các giờ chầu Mình Thánh trọng thể tại một nhà thờ hay tại một nơi thích hợp ngoài nhà thờ. Sau đó, Mình Thánh được đem cất vào Nhà tạm.[36]

8/ Trước khi ra về, cộng đoàn có thể hát một bài tung hô cảm tạ Thiên Chúa hoặc một bài về Đức Mẹ. 

 

III/ KIỆU THÁNH THỂ SAU LỄ TIỆC LY

1/ Một chút lịch sử

Mãi tới thế kỷ XII –XIII, chúng ta mới thấy những ghi chú đầu tiên về việc lưu giữ Mình Thánh và chầu Thánh Thể vào thứ Năm Tuần Thánh. Sách phụng vụ của thế kỷ XVI chỉ dạy rằng: (1) Phải lưu giữ Thánh Thể tại một nơi riêng biệt trong nhà thờ, ở trên bàn thờ hay một nơi được chuẩn bị thích đáng; (2) Sau khi rước kiệu, Thánh Thể được đặt ở một nơi yên tĩnh. Chính sự phổ biến chầu Thánh Thể được lưu giữ trong những hộp đựng Mình Thánh (được đồng hóa với ngôi mộ của Chúa) là một yếu tố quyết định cho nghi thức kiệu và chầu Mình Thánh của thứ Năm Tuần Thánh và làm cho ngày này thành một trong những ngày của Tam nhật thánh.[37]

Trong Ordo Romanus X, cuộc rước kiệu Mình Thánh diễn ra ngay sau hiệp lễ. Hai thế kỷ sau, sách Ordo Romanus XV vẫn nói thời điểm rước kiệu như thế nhưng thay vì Mình Thánh đựng trong hộp nhỏ (pyx) thì được quy định phải đựng trong chén lớn bằng vàng. Cuộc canh tân phụng vụ năm 1955 yêu cầu kiệu Mình Thánh đựng trong bình thánh chứ không trong chén nữa và được áp dụng cho đến nay. Cuối thế kỷ XV, Đức Giáo Hoàng Sixto IV quyết định cuộc rước diễn ra sau khi kết thúc Thánh lễ. Ban đầu, thực hành này được tuân giữ chỉ khi chính Đức Giáo hoàng hiện diện, nhưng rồi trở nên phổ biến khắp hoàn vũ từ giữa thế kỷ XVI.[38]

Sách Lễ nghi Giám mục [1516] quy định rằng đang khi đi rước kiệu thì hát bài Pange lingua gloriosi corporis mysterium do Thánh Tôma Aquino biên soạn (dùng cho Kinh Chiều II lễ Mình Máu Thánh Chúa Kitô). Ngày nay, nếu muốn, chúng ta tiếp tục sử dụng bài Pange lingua này [bằng tiếng Latinh hay tiếng mẹ đẻ] hoặc thay thế bài Pange lingua bằng một bài hát Thánh Thể khác thích hợp. Nhưng giống như Sách Lễ nghi Giám mục [1600] đã xác định, hai câu cuối của Pange lingua bắt đầu Tantum ergo sacramentum không nên hát cho tới khi đoàn rước tiến tới vị trí lưu giữ Mình Thánh và thực hành này thành tiêu chuẩn cho đến cuộc canh tân năm 1970. Nơi lưu giữ Mình Thánh được trang hoàng với nhiều hoa nến đã có từ thế kỷ XVII, Sách Lễ nghi Giám mục [1600] dạy rằng bên trong cung thánh nhà thờ nên chuẩn bị và trang hoàng thật đẹp và rực rỡ bao nhiêu có thể với nhiều đèn nến. Rất tiếc, ngay thời Trung cổ, đầu óc của các tín hữu luôn nghĩ cuộc rước chuyển Mình Thánh từ nhà tạm trên bàn thờ sang phòng nguyện phụ như là an táng Chúa trong mồ. Hội Thánh đã phải có nhiều nỗ lực khác nhau để sửa đổi quan niệm sai lệch này vì chúng ta chưa tưởng niệm Chúa chịu chết ngay từ ngày thứ Năm Thánh.[39]

2/ Cử hành phụng vụ

Thực hành kiệu Mình Thánh Chúa sang bàn thờ phụ hiện nay được chỉ dẫn trong Sách Lễ Rôma [1975/2002] như sau:

Số 15 [1975]: Đọc lời nguyện xong, chủ tế đứng trước bàn thờ, bỏ hương rồi quỳ gối xông hương ba lần lên Mình Thánh Chúa, đoạn nhận khăn choàng vai, dùng hai đầu khăn choàng phủ bình đựng Mình Thánh, và cầm bình lên. / Số 37 [2002]: Đọc Lời nguyện hiệp lễ xong, linh mục đứng trước bàn thờ bỏ hương, làm phép và quỳ xông hương Mình Thánh 3 lần. Sau đó nhận khăn vai trắng, đứng lên, cầm bình đựng Mình Thánh, lấy hai đầu khăn phủ lên bình.

Số 16 [1975]: Cuộc rước kiệu tiến hành như sau: đi đầu là người cầm thánh giá, tiếp đến là linh mục mang Mình Thánh Chúa, cùng với các người cầm đèn nến, bình hương, kiệu dọc nhà thờ đến bàn thờ phụ đã được trang hoàng xứng đáng. Trong khi đó, hát thánh thi “Nào Ca Hát” hoặc một bài ca nào khác kính Mình Thánh. / Số 38 [2002]: Bắt đầu kiệu Mình Thánh, có nến và hương, đi trong nhà thờ đến nơi đã dọn sẵn trong nhà thờ hay một phòng nguyện được trang hoàng thích hợp. Đi đầu là một thừa tác viên giáo dân cầm Thánh giá giữa hai người cầm nến cháy. Theo sau là những người khác cầm nến cháy. Người cầm bình có khói hương nghi ngút đi trước linh mục mang Mình Thánh. Trong khi đó, hát thánh thi “Lưỡi tôi hãy ca hát" (trừ hai triệt cuối) hay một ca khúc về Thánh Thể.

Số 17 [1975]: Khi đến nơi, linh mục đặt bình đựng Mình Thánh Chúa lên bàn thờ, bỏ hương rồi quỳ gối xông hương, trong lúc đó hát “Ôi Bí Tích”. Cuối cùng, đóng cửa nhà tạm. / Số 39 [2002]: Khi đoàn kiệu tới nơi đặt Mình Thánh, linh mục, nếu cần, có phó tế phụ giúp, đặt bình đựng Mình Thánh vào trong nhà tạm, cửa để mở. Linh mục bỏ hương, quỳ xông hương Mình Thánh, trong khi đó hát “Đây nhiệm tích vô cùng cao quý" hoặc một bài về Mình Thánh. Sau đó, phó tế hay chính linh mục đóng cửa nhà tạm.

Số 18 [1975]: Sau khi thinh lặng thờ lạy trong giây lát, linh mục và các người giúp lễ bái gối, trở vào phòng thánh. / Số 40 [2002]: Sau ít phút thinh lặng cầu nguyện, linh mục và các thừa tác viên, cúi mình bái Mình Thánh rồi đi về phòng thánh.

3/ Lưu ý mục vụ

1) Dù chủ tế có thể dâng lời nguyện hiệp lễ từ ghế chủ tọa hay bàn thờ (NTTL 139; QCSL 165), nhưng ngày hôm nay, tốt nhất lên đọc lời nguyện từ ghế chủ tọa vì bình thánh đang ở trên bàn thờ.[40]

2) Sau lời nguyện hiệp lễ, nếu nhà thờ có phòng nguyện Thánh Thể bên cạnh [tách biệt với nhà thờ] và có nhà tạm ở đó thì kiệu Thánh Thể sang phòng nguyện nhỏ này vốn đã được chuẩn bị để lưu giữ Mình Thánh; hoặc kiệu Thánh Thể đến nhà tạm đã được chuẩn bị trong thánh đường hay ngoài thánh đường [tại một căn phòng/một hội trường nào đó của giáo xứ] nhưng phải có khoảng cách với cung thánh và tốt nhất là không ở trong cung thánh nhằm diễn tả hành trình các môn đệ Chúa Giêsu đi từ phòng tiệc ly [lầu trên] đến một nơi gọi là Giệtsimani.[41]

3) Kiệu Thánh Thể hôm nay phải có sự khác biệt với kiệu Thánh Thể của lễ Mình Máu Thánh Chúa Kitô, nghĩa là nên giảm bớt sự long trọng đi. Lý do là vì, (i) thứ nhất, đây là nghi thức chuyển Mình Thánh trong cuộc rước đi đến bàn thờ phụ để chầu và dùng cho phụng vụ ngày mai hơn là cuộc kiệu Thánh Thể trọng thể mang sắc thái tuyên xưng và loan báo đức tin; (ii) thứ hai, cuộc rước này tượng trưng cho việc Chúa đi đến vườn Cây Dầu [như vừa nói trên] và phản ánh thực tại Chúa Giêsu đang bước vào cuộc khổ nạn; (iii) thứ ba, phụng vụ thứ Năm Tuần Thánh cần lu mờ phần nào cho phụng vụ thứ Sáu hôm sau. Bởi vậy, cuộc rước hôm nay không có các trạm, nghĩa là không được dừng tại các trạm và không ban phép lành. Tốt nhất, chỉ kiệu một bình thánh mà thôi – còn những bình thánh khác sẽ được linh mục/phó tế/ một thừa tác viên ngoại thường trao Mình Thánh đem để vào nơi lưu giữ trong phòng thánh hay một nơi nào khác. Sau đó, vào lúc thuận tiện thì đưa hết số bình thánh này vào trong nhà tạm đã được chuẩn bị.[42]

4) Đang khi rước kiệu thì hát những bài thánh ca Thánh Thể và chỉ hát khi đoàn rước bắt đầu.[43]

5) Thứ tự đoàn rước như sau: [i] Người mang Thánh giá và 2 tác viên mang nến cao – [ii] Những người cầm nến cháy (chẳng hạn thành viên các hội đoàn + thừa tác viên không chức thánh + phó tế không tham gia giúp lễ + đoàn đồng tế); [iii] Người cầm bình hương có khói hương nghi ngút đi; [iv] Linh mục mang Mình Thánh (SLRM [2002], số 38).[44]

6) Những ai không tham gia đoàn rước thì quỳ xuống khi Thánh Thể đi ngang qua. Vì điểm đến là nhà tạm hoặc ở trong nhà thờ hoặc ở trong một phòng nguyện gần đấy, cho nên đoàn rước quá dài như “rồng rắn” là không cần thiết.[45]

7) Không tổ chức kiệu Mình Thánh Chúa trong các nhà thờ nơi không cử hành nghi thức chiều thứ Sáu Tuần Thánh: tưởng niệm cuộc thương khó của Chúa.[46]

8) Nhà tạm để chầu Mình Thánh tránh làm theo kiểu “nhà mồ”, tức không được mang dáng vẻ của một nấm mồ hay bình đựng hài cốt, vì nơi lưu giữ Mình Thánh không nhằm biểu thị mồ Chúa, nhưng chỉ nhằm lưu giữ Mình Thánh cho việc rước lễ ngày hôm sau (thứ Sáu Tuần Thánh). Nên dọn nhà tạm này đơn sơ, không quá nhiều hoa, nến, nhưng trưng bày có mực độ và không được phủ khăn. Nhà tạm được đóng kín và tránh việc trưng bày hay đặt Mình Thánh trong mặt nhật (hào quang) vào tối thứ Năm Tuần Thánh.[47]

9) Lấy đi Thánh giá và những ảnh tượng thánh ngay phía sau nhà tạm để làm cho Thánh Thể thêm nổi bật. Phía trước nhà tạm nên chuẩn bị ghế ngồi và bàn quỳ cho các tín hữu đến canh thức bên Chúa.[48]

THAY LỜI KẾT

Bí tích Thánh Thể, “bí tích trên các bí tích”, là nguồn mạch và chóp đỉnh của đời sống Kitô hữu, là trung tâm của đời sống Hội Thánh. Vì thế, bên cạnh cử hành Thánh lễ, hiệp lễ, sống Thánh lễ và chầu/viếng Thánh Thể…, những cuộc rước kiệu Thánh Thể cách công khai nên được cổ võ và thực thi khắp nơi với sự tham gia của đông đảo các thành phần dân Chúa. Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II là một tấm gương sáng cho tất cả chúng ta khi ngài thường xuyên tham dự rước kiệu Mình Thánh Chúa Kitô từ quảng trường thánh Phêrô đến những con đường của Rôma. Tuy nhiên, cuộc rước kiệu trọng thể như thế phải được trù liệu một cách cẩn thận. Nếu cuộc rước đi qua các đường phố…bên ngoài khuôn viên nhà thờ, chỉ có Đức Giám mục giáo phận mới có quyền thiết lập các luật lệ để bảo đảm Thánh Thể được tôn kính, việc cử hành được xứng đáng và mọi người tham dự cách trọn vẹn.[49]

 

---------

[1] Bộ Phụng tự Thánh, Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ [Eucharistiae Sacramentum] (21/06/1973), số 107.

[2] Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 101; Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích, Hướng dẫn về Lòng Đạo đức Bình dân và Phụng vụ (17/12/2001), số 162; Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích, Huấn thị Bí tích Cứu độ [Redemptionis Sacramentum] (25/03/2004), số 143.

[3] X. Sách Lễ Nghi Giám Mục [Caeremoniale Episcoporum] (1984), số 1093.

[4] ĐGH Phanxicô, Bài giảng trong Thánh lễ Mình và Máu Thánh Chúa Kitô (06/06/2021).

[5] X. Sách Lễ Nghi Giám Mục, số 386; Hướng dẫn về Lòng Đạo đức Bình dân và Phụng vụ, số 162

[6] X. Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 103.

[7] Peter J. Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites (San Francisco: Ignatius Press, 1995), số 696.

[8] X. Ibid., số 697.

[9] X. Sách Lễ Nghi Giám Mục, số 392.

[10] X. Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 104.

[11] X. Ibid., số 107-108.

[12] X. Sách Lễ Nghi Giám Mục, số 392; Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 104.

[13] Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 700.

[14] X. Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 94; Sách Lễ Nghi Giám Mục, số 1105; Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 701; Edward McNamara, “Mass and Benediction” (4 Sept. 2012), acc. 15/062025, https://www.ewtn.com/catholicism/library/mass-and-benediction-4644; “Có ‘Thánh Lễ kèm chầu Mình Thánh Chúa’ không? dg. Nguyễn Trọng Đa (04/09/2012), acc. 15/06/20252, Có Thánh lễ kèm Chầu Mình Thánh Chúa không? | Giáo phận Long Xuyên - giaophanlongxuyen.org.

[15] Nếu có nhiều đoàn thể tham gia đoàn rước thì những người cầm Thánh giá nến cao sẽ dẫn họ ra khỏi nhà thờ vào lúc này.

[16] Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 701.

[17] Ibid., số 702.

[18] Trật tự này được thích ứng theo Sách Lễ Nghi Giám Mục số 301 và thực hành hiện nay.

[19] Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 703.

[20] X. Sách Lễ Nghi Giám Mục, số 391; Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 703-05.

[21] X. Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 104.

[22] Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 705.

[23] X. Sách Lễ Nghi Giám Mục, số 1100; Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 706.

[24] X. Sách Lễ Nghi Giám Mục, số 391; Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 706.

[25] X. Sách Lễ Nghi Giám Mục, số 391; Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 707.

[26] Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 105; Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 707.

[27] Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 104; Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 708.

[28] X. Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 709.

[29] Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 108; Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 710.

[30] Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 108; Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rites, số 711.

[31] X. Mario Righetti, Manuale disteria liturgica, vol. II (Milano: Ancora, 1950), 545-47.

[32] X. Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 104.

[33] X. Ibid., số 103.

[34] X. Ibid., số 105.

[35] X. Ibid., số 104.

[36] X. Ibid., số 108.

[37] X. Matias Augé, “The Liturgical Year in the Roman Rite,” trong Handbook for Liturgical Studies, vol. V, ed. Anscar J Chupungco, OSB (Quezon: Claretian Publications, 2004), 179.

[38] X. Philip J. Goddard, Festa Paschalaz: A History of the Holy Week Liturgy in the Roman Rite (Bayswater: Freedom Publishing, 2011), 147.

[39] Ibid., 147-148.

[40] X. Paul Turner, Glory in the Cross (Collegeville: The Liturgical Press, 2011),72.

[41] X. Bộ Phụng tự Thánh, “Thư Luân lưu về việc Chuẩn bị và Cử hành Đại Lễ Phục sinh” số 49. 

[42] Peter J. Elliott, Ceremonies of the Liturgical Year (San Francisco: Ignatius Press, 2002), số 207.

[43] Elliott, Ceremonies of the Liturgical Year, số 210.

[44] Ibid., số 211.

[45] Elliott, Ceremonies of the Liturgical Year, số 211; X. Paul Turner, Glory in the Cross, 74.

[46] X. Bộ Phụng tự Thánh, “Thư Luân lưu về việc Chuẩn bị và Cử hành Đại Lễ Phục sinh” số 54.

[47] X. Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích, Hướng dẫn về Lòng Đạo đức Bình dân và Phụng vụ, số 141.

[48] Elliott, Ceremonies of the Liturgical Year, số 187.

[49] X. Hiệp lễ và Tôn thờ Thánh Thể ngoài Thánh lễ, số 101; Sách Lễ Nghi Giám Mục, số 386; Bộ Giáo luật, số 944; Huấn thị Bí tích Cứu độ, số 142-144.