Trong ánh sáng đức tin Kitô giáo, giao thừa không chỉ là một khoảnh khắc của chronos (Chronos (Χρόνος) trong tiếng Hy Lạp cổ đại nghĩa là thời gian – thời gian đo đếm bằng giờ, ngày, năm – nhưng còn mở ra chiều sâu của kairos (trong tiếng Hy Lạp cổ đại có nghĩa là thời điểm thích hợp), thời của Thiên Chúa, thời viên mãn nơi ân sủng được ban tặng.
Khi chiếc kim đồng hồ khép lại vòng quay của một năm, lòng người được mời gọi bước vào một thời gian khác: thời gian của gặp gỡ, của hoán cải, của khởi đầu mới trong ân sủng.
Thánh Phaolô viết: “Khi tới thời viên mãn, Thiên Chúa đã sai Con của Người đến” (Gl 4,4). Thời viên mãn ấy không phải là lúc mọi sự đã trọn vẹn theo tiêu chuẩn loài người, nhưng là lúc Thiên Chúa bước vào lịch sử, bước vào dòng thời gian mong manh của nhân loại để cứu độ. Giao thừa, trong ánh sáng này, trở thành hình ảnh của chính mầu nhiệm ấy: nơi cái cũ không bị xóa bỏ, nhưng được hoàn tất; nơi cái mới không phải là đoạn tuyệt, nhưng là được trao ban.
Giờ Tý – khoảnh khắc sâu nhất của đêm – cũng gợi lại những “đêm thánh” trong Kinh Thánh: đêm Xuất Hành, đêm Con Thiên Chúa giáng sinh, đêm Phục Sinh. Chính trong đêm tối, Thiên Chúa thường hành động; chính khi con người chạm tới giới hạn của mình, ân sủng lại được tuôn đổ. Giao thừa, vì thế, mang dấu ấn của một đêm thánh: đêm không chỉ khép lại một năm, mà mở ra một lời hứa.
Lễ trừ tịch – với ý nghĩa gột bỏ điều xấu, điều cũ kỹ – tìm được sự cộng hưởng sâu xa với lời mời gọi của Tin Mừng: “Hãy sám hối và tin vào Tin Mừng” (Mc 1,15). Sám hối không phải là dằn vặt quá khứ, nhưng là đổi hướng đời mình để bước vào tương lai mà Thiên Chúa đang mở ra. Giao thừa trở thành thời khắc thuận tiện, kairos, để con người dám buông bỏ những gánh nặng, những đổ vỡ, những lỗi lầm, và để cho Thiên Chúa làm mới lại con tim.
Trong truyền thống Việt Nam, con cháu sum họp trước bàn thờ gia tiên, tưởng nhớ người đã khuất. Đức tin Kitô giáo không phủ nhận, nhưng thanh luyện và hoàn tất chiều kích ấy bằng niềm tin vào sự hiệp thông các thánh. Khi đứng trước bàn thờ gia đình trong đêm giao thừa, người Kitô hữu ý thức rằng mình không đơn độc: những người đã đi trước vẫn đang hiện diện trong Thiên Chúa, và dòng chảy sự sống không bị cắt đứt bởi cái chết. Giao thừa, vì thế, trở thành giờ của hiệp thông – giữa đất và trời, giữa người sống và người đã an nghỉ trong Chúa.
Nếu trong đêm giao thừa, có ai đó ngồi lặng yên, không nói nhiều, chỉ lắng nghe nhịp đập của lòng mình, thì chính là lúc kairos đang mở ra. Không cần pháo hoa, không cần ồn ào, chỉ cần một con tim thức tỉnh. Bởi Thiên Chúa không đến trong náo động, nhưng trong tiếng gió hiu hiu (x. 1 V 19,12). Và chính trong sự thinh lặng ấy, Ngài thì thầm: “Này đây, Ta đổi mới mọi sự” (Kh 21,5).
Có lẽ, bi kịch của con người hôm nay không phải là thiếu thời gian, mà là đánh mất khả năng nhận ra thời của Thiên Chúa. Khi giao thừa chỉ còn là một cuộc vui chóng tàn, con người bỏ lỡ kairos – thời khắc Thiên Chúa đi ngang qua đời mình. Nhưng ai biết dừng lại, ai biết trở về, người ấy sẽ nhận ra: giao thừa không chỉ là điểm kết của một năm, mà là ngưỡng cửa ân sủng, nơi một đời sống mới âm thầm được sinh ra.
L.m Giuse Hoàng Kim Toan
Chú thích hình ảnh:
Ở trên thiên đường Elysium, các thiên thần Raphael và Gabriel giữ cho phước lành tránh xa bóng tối của địa ngục Tartarus (góc dưới bên phải) nơi mà các linh hồn quá cố đang quằn quại trong thống khổ. Tác phẩm “Elysium and Tartarus” hoặc “The State of Final Retribution,” năm 1792, tác giả James Barry. Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan, Thành phố New York. (Ảnh: Tài sản công)
